Pandemi sürecinde işverenin dikkat etmesi gerekenler

Sayın Gün, fesih yasağı ne zaman sona eriyor, bu yasağın istisnaları nelerdir?

Cumhurbaşkanı Kararı ile İş Kanunu uyarınca işverenin çalışanın iş akdine tek taraflı son verme yasağı,17 Kasım 2020 tarihine kadar uzatılmıştır. Yasak devam etse de bazı istisnai hallerde işçinin iş akdine son verilebilmektedir. 

• İş Kanunu madde 25/2 uyarınca İşçinin Ahlak ve İyi niyet kurallarına aykırı davranışı fesih yasağının dışında tutulmuştur.
• Belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi,
• İşyerinin herhangi bir sebeple kapatılması ve faaliyetlerinin sona ermesi

Gibi durumlarda da işçinin iş akdine son verilebilmektedir.

İşverenin Koronavirüs salgını nedeniyle işyerinde iş sağlığı ve güvenliği açısından almak zorunda olduğu tedbirler nelerdir?

6331 sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 4 uyarınca işveren işçinin güvenliği için gerekli koşulları sağlamakla yükümlüdür. Bunun yanı sıra Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve Sağlık Bakanlığı nezdinde kurulan Bilimsel Danışma Kurulu tarafından yayınlanan bulaş riskini azaltmaya yönelik kılavuzlarda da işverenin maske, mesafe, hijyen kurallarına yönelik uygulaması gereken önlemler açıkça belirtilmiştir. Buna göre; işveren hijyen şartları için ihtiyaç duyulan malzemeleri temin etmekle ve bunların kullanımını denetlemekle yükümlüdür. Dolayısıyla işveren covid-19 sürecinde iş sağlığı ve güvenliği açısından hijyen kurallarına dair bir yol haritası belirlemeli, buna ilişkin işçileri bilgilendirmeli, gerekli temizlik malzemesi ve maske teminini sağlamalı ve işçinin bu kurallara uyup uymadığını denetlemelidir.

İşveren Tüm önlemleri aldığı halde işçinin ısrarla maske takmaması, hijyen ve sosyal mesafe kurallarına uymaması durumunda işverenin hakları nelerdir?

6331 sayılı kanun gereğince işçiler de işverenler gibi çalışma ortamında kendilerinin ve diğer işçilerin sağlık ve güvenliği açısından tehlike oluşturmayacak şekilde hareket etmekle yükümlüdürler. Bu kurallara uymayan ve ısrarla aykırı davranışlar gösteren işçiler açısından işverenin iş kanunu madde 25/2 uyarınca haklı fesih hakkı doğar. Fakat burada dikkat edilmesi gereken işçinin ısrarlı davranışıdır, uyarılmasına rağmen ısrarla kurallara uymayan işçi açısından bu madde uygulanabilmekledir. Yani işverenin öncesinde işçiyi uyarmış olması, işçinin konuyla ilgili savunmasını alması ve iş kanunu madde 26'da belirtilen hak düşürücü süreleri göz önünde bulundurması önem arz etmektedir. Aksi takdirde fesih yasağına aykırı davranış söz konusu olacaktır.

İşveren işe giriş esnasında çalışanların ateşini ölçebilir mi?

Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından yayımlanan "İş Yerlerinde Koronavirüse (COVID-19) Karşı Alınması Gereken Önlemler" adlı Kılavuz uyarınca işverenin işçinin işe giriş esnasında ateşini ölçmesi alınması gereken önlemler kapsamında belirtilmiştir. Yani işçinin ateşinin ölçülmesinde bir engel yoktur.

 Ancak unutulmamalıdır ki kişinin sağlık durumuna ilişkin bilgiler özel nitelikli kişisel veri kapsamında sayılmaktadır.  Gerçekleştirilen ölçüm düzenli ve sistematik bir şekilde bir yere kaydediliyor veya ek bir işleme faaliyetinde kullanılıyorsa, belirli veya belirlenebilen bir kişinin özel verisi şirket içinde belli kişilere bildiriliyorsa özel nitelikli bilginin işlenmesi söz konusudur. KVKK kapsamında bu tür bir veri işlenmesi ancak kişinin açık rızası ile yapılabileceğinden veri işlenmesine ilişkin aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilmesi ve işçiden açık rızasının alınması önem taşımaktadır.

İş sırasında koronavirüse yakalanmak iş kazası niteliği taşır mı?

İşverenin korona virüs salgını kapsamında gerekli önlemleri almaması sonucu işçiye Koronavirüs bulaşması durumunda bu durumun somut olayın özelliğine göre iş kazası olarak kabul edilmesi mümkündür. Ancak bunun için işçinin virüse işyerinde, işyerinin önlem almaması veya işin mahiyeti nedeniyle yakalandığını kanıtlaması gerekir. Virüsün kuluçka süresinin belirsizliği ve bulaş hızının fazlalığı nedeniyle işçinin nereden virüse maruz kaldığı belirlenemezse iş kazasına ilişkin hükümlerin uygulanıp işveren aleyhine tazminat hükmedilmesi hakkaniyete aykırı olacaktır.

İşverenin bu süreçte çalışanlarını ücretsiz izne çıkarması mümkün müdür?

İş Kanunu gereğince işveren işçiyi yazılı rızası olmadan ücretsiz izne çıkaramaz, aksi halde işçinin haklı nedenle fesih hakkı doğar. Ancak pandemi sürecinde getirilen ekonomik tedbirler gereği işveren işçi rızası aranmaksızın ücretsiz izne çıkarabilmektedir. Ücretsiz izin uygulamasına yönelik bu düzenlemenin uygulanma süresi de 17 Kasım 2020 tarihine kadar uzatılmış olup bu tarihe kadar işveren işçisini ücretsiz izne çıkarabilmekte olup işçinin haklı sebeple fesih imkânı bulunmamaktadır.