Enflasyonda hissedilen başka gerçek başka..

ALGILANAN İLE RESMİ ENFLASYON ARASINDAKİ FARKIN NEDENLERİ

Yapılan çalışmalara göre algılanan enflasyonun, ölçülen enflasyondan yüksek olmasının çeşitli nedenleri şöyle sıralanıyorTüketicilerin gelir seviyelerinin, harcama kalıplarının ve tüketim alışkanlıklarının kişiden kişiye farklılık göstermesi, TÜFE oranının tespitinde kullanılan en çok kullanılan mal ve hizmet sepetinin bireylere göre değişmesi

TÜFE sepetinde yer alan tüm ürünler aylık ve yıllık olarak farklı fiyat hareketleri göstermekle birlikte bireylerin kendilerinin sıklıkla tükettikleri mal ve hizmet fiyatlarına odaklanmaları (Örneğin; sigara içen kişiler sigaraya gelen zamları; bebeği olan kişiler ise bebek bezi ve bebek maması fiyatlarını yakından takip etmekte ve genel enflasyon algılarını bu ürünlerin fiyat artışını dikkate alarak oluşturmaları).TÜFE oranının tespiti için oluşturulan sepetteki mal ve hizmetlerden bazılarının fiyatı bir dönemden diğerine artarken, bazıları sabit kalıyor. Bazı mal ve hizmet fiyatları ise mevsimsel ve konjonktürel etkilerle düşüyor. Bireyler düşen ve sabit kalan fiyatları değil, sadece ilgili dönemde yüksek artış gösteren sınırlı sayıdaki ürün fiyatını (ortalama beş ürün) dikkate alarak bir değerlendirme yapıyor.
Hissettikleri enflasyonu bu doğrultuda oluşturuyorlar (örneğin ekmek gibi temel tüketim maddelerinin yanı sıra tüketicilerin kiraları, internet, cep telefonu iletişim ücretleri gibi çok sayıda madde fiyatı her ay artış göstermiyor).

Maruf BUZCUGİL

TÜİK, hissedilen enflasyonun açıklanan enflasyondan 2 kat yüksek olduğunu hesaplıyor. Kurum, halkın resmi istatistiklere, özellikle enflasyon gibi kişilerin hayatını doğrudan etkilemekte olan verilere güvensizlik duymasını, tüm ülkeler için geçerli olan bir sorun olarak görüyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) açıkladığı enflasyon verilerinin vatandaşlarca 2 kat daha yüksek hissedildiğini hesapladı. Yaşadığımız yüksek enflasyon süreci önde gelen merkez bankalarının yaptığı gibi (FED, ECB, BOJ vb) Türkiye İstatistik Kurumu’nu da vatandaşların hissettiği enflasyonu düşünmeye yöneltti. TÜİK’in hesaplamalarına göre yüzde 64,7 olarak 2023 yılı tüketici enflasyonu vatandaşlarca yüzde 129,4 dolayında hissedilebiliyor. TÜİK’e göre TÜFE verilerini 2023 yıllı enflasyonunu yüzde 127 olarak açıklayan ve veri serilerine erişilemeyen Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) verileriyle karşılaştırmak mümkün değil. TÜİK ve İTO endeksleri arasındaki yapısal fark ölçümlerde de yıllardır farklılık yaratıyor, yüksek enflasyon bu farkı daha belirgin hale getirmiş bulunuyor.

TÜİK’e göre ENAG Mayıs seçimlerinden sonra işlevini tamamladı

EKONOMİ’nin edindiği bilgiler; TÜİK’in ekonomi kamuoyunda ve vatandaşların kafalarında soru işaretleri uyandıran ENAG verileriyle ilgili kapsamlı değerlendirmeler yaptığını gösteriyor. TÜİK’e göre seçimden sonra yaşanan hızlı kur ve petrol fi yatlarının etkisindeki yüksek enflasyon, TÜİK verilerinin güvenilirliğini de gösterdi. Ağustos ayında aylık bazda TÜİK’in ENAG’ı geçmesi bu kuruluşun seçimden önce şişirdiği verileri daha fazla artırmak istememesinden kaynaklanıyor. Uzmanlar ekonomi çevrelerinin aylık enflasyon tahminleri ile TÜİK tarafından açıklanan tahminlerin birbirine oldukça yakın seyrettiğine dikkati çekerek “temel bir istatistiki yöntem olan “aykırı değer” yaklaşımıyla durum ele alındığında, ENAG rakamlarının tüm tahminlerden ve açıklanan resmi rakamlardan yukarı yönlü ve kuvvetli bir biçimde ayrıştığı müşahede edilmektedir” değerlendirmesini yapıyorlar. ENAG hangi veri serilerini açıklamıyor? TÜİK uzmanlarının ENAG verileriyle ilgili analiz ve eleştirileri ekonomi yönetimine yapılan sunumlara yansımış durumda. Edindiğimiz bilgiye göre uzmanlar “ENAG, enflasyon hesabı yayımına başladığı 2020 yılından bu yana, kendi verileriyle TÜFE’de kaydedilen artışları sitesinde gösteremiyor” saptamasına sunumlarında yer veriyor. Ekonomi yönetimine yapılan bir sunumda şöyle deniliyor: “ENAG’ın internet sayfasından erişim sağlanan bir sayfalık metodolojik dökümanda, Tüketici Fiyat Endeksi hesaplaması için geçerli olan yöntem ve uygulamalara ilişkin bilgiler paylaşılmamaktadır.