Komplo Teorilerine değil, Motivasyon Teorilerine kafa yoralım...
Hayatımız, eğer yaşamak için çalışmak için motivasyon duyuyorsak güzel ve anlamlı oluyor. İsteksizce, zorla ve zorunlu olarak yapılan hiçbir iş başarıya ulaşmaz, kalıcı olmaz.
İnsanların başarılı olması, yaptığı işten zevk alması için tek başına yeteneği, gücü, bilgisi ve tecrübesi yeterli değildir. Onu harekete geçirecek, isteklerinin eyleme geçmesini sağlayacak bir itici güce ihtiyacı vardır. İşte bizi harekete geçiren hem içten gelen hem de dıştan gelen itici güç motivasyondur.
Bilimsel yönetim yaklaşımının temsilcisi Frederic Taylor, motivasyon kavramının önemine ilk değinen kişi olmuştur. 1900'lü yılların başında Taylorizm akımı diye de bilinen bu akımda Taylor motivasyonun temelinin "ücrete" dayandığını savunmuş ve çalışanların ne kadar çok ücret alırsa o kadar motivasyonlarının yüksek olacağını belirtmiştir. O günün koşullarında , çalışan beklentisi açısından bu çok doğru bir bilgi. Ama günümüzde geçerliliğini kaybetmiştir.
Artık günümüzde sadece ücretin iş motivasyonu ve tatmini için yeterli olmadığını bu bakış açısının eksik olduğunu hepimiz biliyoruz. Bu konuyla ilgili hem iş dünyasında hem de bilimsel platformlarda birçok araştırma yapılıyor ve motivasyonun ana kaynağı araştırılıyor. Bu konuda bilimsel platformda yapılan ve benim kesinlikle en çok katıldığım motivasyon teorisi Herzberg'in Çift Faktörlü Motivasyon Teorisidir.
Peki adı pek bir havalı gözüken ama anlamı çok basit ve anlaşılır olan Herzberg'in Motivasyon Teorisi nedir? Herzberg ve çalışmayı yürüten arkadaşları motivasyonu "hijyen faktörler" ve "güdüleyici faktörler" olarak ikiye ayırıyor. Yani diyorlar ki kişinin motivasyonun için olmazsa olmaz koşullar(hijyen koşul) yapılan işin karşılığı bir maaş, çalışma ortamının fiziki koşulları, sağlık koşulları, sosyal güvencedir. Bunlar olmazsa zaten motivasyon olmaz. Bunların varlığı motivasyon için sıfır noktasıdır. Bu hijyen koşulların olması motivasyonu kısa süreli sağlar, ama sürekliliği olmaz, bu koşulların çok iyi olması iş tatmini için yeterli değildir. Motivasyon bu koşullar sağlandıktan sonra güdüleyici koşulların yani kişinin iş tatminini sağlayacak, kendini başarılı ve özgüvenli hissettirecek, mutlu şekilde çalışacak bir iş ortamının sağlanması, takdir edilmesi, değer görmesi ile gerçekleşir. Kişiyi kuruma bağlayan, performansını ve yaratıcılığını artıran gerçek motivasyon faktörleri güdüleyici koşullardır. Çalışan gerçekten değer verildiğini, takdir edildiğini gördüğü ve işini keyifle yaptığı zaman yüksek motivasyona sahip oluyor.
Bu bilgiyi özellikle yeni zam döneminin geldiği bu günlerde unutmayalım. Çalışanlara verilecek zamlar onların yaptığı işin, kuruma sağladığı katkının karşılığında alması gereken, emeğinin karşılığı bir para ve motivasyon için tek başına yeterli değil. Aynı parayı başka bir firma teklif ettiğinde çok kolay iş değişikliği yapabilir. Kuruma bağlılığı sağlamak için Herzberg'in motivasyon teorisindeki gibi güdüleyici faktörlere odaklanmamız lazım.
