Hukuk alanında 37 yıllık Kariyer Yolculuğu

Türkiye'deki ilk kadın Arabuluculardan olan avukat Gülgün Ildır, bugüne kadar ülkemizde 2 milyon uyuşmazlık için arabuluculuk yoluna başvurulduğunu ve bunun da yüzde 70'inin anlaşma ile çözüme kavuştuğunu söyledi. Arabuluculuğun adalete en kısa sürede erişim yolu olduğunu belirten Ildır, mahkemelerde davaların ortalama 1000 günde sonuçlanırken, arabuluculuk yoluyla uyuşmazlıkların en geç 8 haftada sonuçlandığını ifade etti.

• Gülgün hanım kısaca sizi tanıyabilir miyiz?

İş yaşamıma 1984 yılında Ankara Adliyesi'nde memur olarak başladım. 1988 yılında Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdim ve 1990 yılında da Uludağ Üniversitesi'nde araştırma görevlisi olarak çalışmaya başladım.1998 yılından itibaren de üniversite de öğretim görevlisi olarak, hukuka giriş, medeni hukuk, ticaret hukuku, borçlar hukuku, iş hukuku, sigorta hukuku, emlak mevzuatı, tahkim ve arabuluculuk dersleri verdim. 2012 yılında üniversiteden kendi isteğimle emekliye ayrılarak Bursa Barosu'na kayıt oldum ve serbest avukat olarak çalışmaya başladım. Kurucularından olduğum Site Hukuk Bürosu'nda avukatlık mesleğimi icra ediyorum. Uzmanlık alanım Haksız Rekabet, Marka-Patent-Endüstriyel Tasarım Hukuku ve Aile Hukuku. Aynı zamanda 2016 yılından beri de arabulucu olarak çalışıyorum. Bugüne kadar 500'ün üzerinde davada arabulucu olarak görev aldım.  Bu alanda da birçok ulusal ve uluslararası uzmanlık sertifikam var, aynı zamanda arabuluculuk alanında zorunlu ve kişisel gelişim eğitimleri veriyorum.

• Öncelikle arabuluculuk sisteminin Türkiye'deki gelişimini anlatabilir misiniz?

Dünyada hukuk uyuşmazlıkların çözümünde direkt dava yoluna değil, öncelikle arabuluculuk yoluna başvurulmaktadır. Türkiye'de de 2013 yılında Arabuluculuk Kanunu yürürlüğe girmiştir. 2018 yılına kadar ihtiyari olarak yürütülen arabuluculuk, 2018 yılından itibaren işçi işveren ilişkilerinde, ticari uyuşmazlıklarda ve tüketici uyuşmazlıklarında dava şartı olarak uygulanmaya başlamıştır.

"İnsanlar bitmeyen bir sorunun değil, çözümün bir parçası olmayı tercih ediyor"

• Peki arabuluculuk sisteminin özünü nasıl açıklayabiliriz?

Arabuluculuğun temeli iletişim ve ikna üzerine kurulu olduğundan insanın olduğu her yerde arabuluculuk, ihtiyaç duyulan bir çözüm şekli olmuştur. Çünkü insan doğası gereği, uyuşmazlıkların bir karar ile değil, çözümün parçası olduğu ve uyuşmazlığın tüm tarafların benimsediği ve herkesin kazançlı çıkabileceği bir yöntemi daha güvenilir bulur. Mahkeme kararı, çoğu zaman uyuşmazlıkları bitirmemektedir. Oysa rızai anlaşmalar alacağın icrasını kolaylaştırmaktadır. Taraflar arabuluculuk ile birbirlerinin ihtiyaçlarını anlama fırsatı bulmaktadır.Arabuluculuk süreci ile, tarafların ihtiyaç ve menfaatlerine odaklanması sağlanarak, mahkemeden elde edilebilecek muhtemel sonuçlardan çok daha avantajlı sonuçlar elde etmeleri mümkün hale gelmektedir. Kazan-kazan ilkesi üzerine kurulu olan arabuluculuk sisteminde, arabulucular çeşitli iletişim teknikleri kullanmak sureti ile tarafların birbirleri ile etkili bir iletişim kurmalarınıve böylecetarafların anlaşmaya varmalarını sağlamaktadır.

• Arabuluculuk Sürecine Başvuru Nasıl Yapılıyor?

Arabulucuya taraflar bizzat başvurabileceği gibi avukatları aracılığı ile de başvurabilirler. Taraflar arabuluculuk siciline kayıtlı bir arabulucu üzerinde anlaşabilecekleri gibi başvuru yapmak isteyen taraf dilerse arabuluculuk bürosuna veya arabuluculuk merkezlerine başvuru yapabilmektedir. Genel kural arabulucunun seçimidir. Bir arabulucu üzerinde anlaşmaya varılamazsa, Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Sicili'ne kayıtlı arabulucuların atanması suretiyle arabuluculuk faaliyeti gerçekleştirilmektedir. Kendisine başvurulan arabulucu diğer tarafı arabuluculuğa davet etmektedir. Dava şartı olan konularda arabuluculuk yoluna gitmek zorunlu iken, dava şartı olmayan konularda tarafların onayı ile arabuluculuk süreci başlamaktadır.

• Kimler Arabulucu Olabiliyor?
  
  Arabuluculukta, hukuk fakültesi mezunu olma şartının yanı sıra 5 yıllık mesleki deneyim şartı aranıyor. Arabulucu olmak isteyen hukukçular, öncelikle; müzakere teknikleri gibi iletişim eğitimleri alıp, sınavda başarılı olurlarsa, Adalet Bakanlığı Arabulucular Sicili'ne kaydoluyorlar. Şu anda Türkiye'de sicile kayıtlı 16 bin 500 arabulucu var. Arabulucuların uzmanlık eğitimleri alarak  uzman oldukları alanlarda arabuluculuk yapmaları şu an gündemde. Arabulucular için, Ticaret, Tüketici, İş, Banka, Sigorta, Enerji, Fikri Sınai Haklar, Sağlık, Spor, İnşaat hukuku gibi uzmanlık alanları bulunuyor.

• Kurumsal Arabuluculuk ve Arabuluculuk Merkezlerinin Geleceği Hakkında Düşünceleriniz Nelerdir?

Kurumsal arabuluculuk hizmetinin çeşitli avantajları var tabiki. Arabuluculuk merkezlerinde birden fazla uzman arabulucu  kendilerine özel tahsis edilmiş mekanlarda profesyonel bir ekibin de desteğiyle bu hizmet veriyor.Arabuluculuğun geçerli olması için aranan en önemli kriter, arabulucunun tarafsızlığı ve arabuluculuk faaliyetinin kanunlara ve etik kurallara uygun olarak yapılmasıdır.

Türkiye'de 300 civarı Arabuluculuk Merkezi bulunuyor. Referans ADR Arabuluculuk Merkezi'de Bursa'da kurulan ilk arabuluculuk merkezlerindendir. Kanun ile Merkezlerin akredite edilmesi ve arabulucuların faaliyetlerini merkezler bünyesinde gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir.

"Arabuluculuktan Uyuşmazlık Çıkmadan da Yararlanılabilir: Örneğin Aile Şirketlerinin Anayasalarının Hazırlanması Sürecinde.

• Bir sanayi şehri olan Bursa'da Arabuluculuğun hangi alanlarda yararlı olacağını düşünüyorsunuz?

Bursa'daki şirketlerin pek çoğu aile şirketidir. Aile şirketlerinde yaşanan sorunlarda dava  yolu yerine arabuluculuk sürecinin yaşanması aile içi ilişkiler açısından daha barışçıl bir yöntemdir. Bu nedenle, ikinci nesil ile devam eden aile şirketlerinin geleceği için, yönetim yapısının ve mali yapının kurulması, kurumsal  yapının oluşturulması noktasında arabuluculuk hizmetlerinden yararlanılabilir. Çünkü şirketlerde üst yönetim kariyer planlamaları yapılırken, profesyonellerle birlikte,  aile anayasaları oluşturulmaktadır. Bu süreçlerde arabuluculuk hizmeti iletişim eksiklerini gidererek, iyi ilişkilerin korunmasına katkı sağlayacaktır. Bilindiği gibi, "duyguları yöneten pek çok şeyi doğru yönetir". Bu anlamda yetkin arabuluculardan yararlanmak sürecin işbirliği içinde çözümü için etkili olacaktır.

Bence dava şartı olan, tarafların üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabileceği tüm uyuşmazlıklarda arabuluculuk mutlaka denenmelidir. Çünkü, müzakere ve sulh yolu ile uyuşmazlık çözümü ve helalleşmenin önemi herkes tarafından kabul edilmektedir. İşçinin hakkının ödenmesi, ticari ilişkilerde müşterinin kaybedilmemesi, boşanmalarda mal rejimlerinin anlaşma suretiyle çözümü süreklilik arz eden bu ilişkileri koruyucu niteliktedir. Aynı şekilde mirasa konu malların aile içinde barışçıl çözümünde de çok etkilidir. Bu yöntemde asıl olan ilişkileri korumak, davalaşmak suretiyle ilişkilerin daha kötüye gitmesini önlemektir.

"Normalleşmeyle birlikte mahkemelerde dava yığılması arabuluculuk yolu ile önlenebilir"

• Pandemi Döneminde normalleşmeyle birlikte arabulucuları neler bekliyor?

Pandemi  döneminde mahkemelerin düzenli ve hızlı çalışamaması sebebiyle yeni normalleşme sürecinde mahkemelerde davalarda yığılma olması ve  çözüme ulaşmanın bir hayli uzun ve yıpratıcı olması beklenen bir sonuçtur.  

Mart 2021 itibariyle işçi çıkarma yasağının sona ermesi, uzun süre kapalı kalan işletmelerin açılması ve kira ödememe sebebi ile tahliye davalarının açılabileceği kaçınılmaz bir sonuç olacaktır. Pandemi sonrasında kira alacağı ve tahliye davaları, bankacılık hizmetlerinden doğan her türlü kredi sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıklar, iş akitlerinin feshinden kaynaklanacak uyuşmazlıklar, Eğitim/Öğretim kısıtlamasından kaynaklı, özel okullarla yapılan sözleşmelere ilişkin uyuşmazlıklar, her türlü alım satımdan kaynaklanan satış sözleşmelerine ilişkin alacak uyuşmazlıklar başta olmak üzere birçok alanda hak talebine yönelik davalar olacaktır.

Bu nedenle, Arabuluculuk mahkemelerdeki yığılmaların önüne geçmek, daha ekonomik ve daha hızlı bir şekilde uyuşmazlığı her iki tarafı da memnun edecekşekilde çözmek için ilk tercih edilen, en avantajlı yol olacaktır.

• Son olarak Arabuluculuğun adalet sistemimizdeki geleceği içingörüşleriniz nelerdir?

Arabuluculuk yönteminin  avukatlar için adalete erişimde yeni yollar keşfetmemizi sağladı diyebiliriz. Arabuluculuk Kanunu ve uygulaması ile Adalete erişmenin tek yolunun devlet yargısı olmadığını fark ettik.

Bundan sonraki süreçte, arabulucu seçiminin önem kazanacağını söyleyebiliriz. Becerileri ve bilgileri yönünden arabulucuların seçim yolu ile belirleneceği bir döneme gireceğimizi düşünüyorum. Arabulucu kadar, arabuluculuk sürecinde tarafları temsil eden avukatların da arabuluculuk süreçlerini iyi biliyor olması ve arabuluculuk müzakere süreçlerinde etkili vekillik yapması ile arabuluculukta başarılı olunması mümkündür. Bu nedenle artık taraflar avukatlarını seçerken, mahkemede kendilerini temsil edecek olan vekillerden daha ayrı nitelikler aramaya başlayacaklardır.

Arabuluculukta kısa zamanda etkili sonuçlar çıkarmak için bu alanda iyi bir hazırlık yapmak gerekiyor. Mahkemede elde edilebilecek muhtemel sonuçları değerlendirerek müvekkilin ihtiyaç ve menfaatlerine en uygun çözüme ulaşmak ise bu konuda yetkin taraf vekilleri ile mümkün olacaktır.